مدار کنترل دور موتور دی.سی

طراحی یک مدار چپگرد-راستگرد ساده برای موتورهای دی.سی گاهی معضلی اساسی ایجاد می کند. مدار زیر یک مدار ساده است که می تواند برای تغییر جهت چرخش یک موتور دی.سی با توان کم بکار رود. مزیتهای بیشماری که این طرح دارد عبارتند از:

• سادگی
• هزینه کم
• استفاده از سیگنال مستقیم یا متناوب جهت تغییر جهت چرخش
• کنترل جهت چرخش
• کنترل دور موتور
• کنترل جهت چرخش توسط مدارات دیجیتال

عملکرد مدار در زیر شرح داده شده است. هنگامی که هر دو ورودی مدار 1 منطقی (12 ولت) باشند اتفاقی نمی افتد. اما اگر ولتاژ یکی از ورودی ها (مثلا ورودی A) صفر شود ترانزیستور راه اندازی جریان T5 جریان را هدایت می کند و ترانزیستور های T1 و T4 نیز هدایت می کنند و موتور شروع به چرخش می کند. به همین ترتیب با صفر شدن ورودی دیگر (ورودی B) ترانزیستورهای T6و T2 و T3 هدایت می کنند و موتور در جهت دیگر شروع به چرخش می کند. دیودهای D5و D6 از زمین شدن همزمان هر دو ورودی جلوگیری می کنند. به عنوان مثال اگر ورودی A صفر باشد ترانزیستورهای T1 و T4 هدایت کرده و آنود D6 به  خط مثبت تغذیه وصل می شود. حال اگر ورودی B زمین شود ترانزیستورهای T2 و T3 نمی توانند هدایت کنند. بنابر این ورودی B زمانی فعال می شود که ورودی A از حالت قبلی خود به سمت خط تغذیه مثبت میل کند.

بزرگترین مزیت این مدار این است که با استفاده از مدولاسیون پنهای باند PWM می توان سرعت موتور را تغییر داد. بدین منظور می توان از یک موج مربعی برای راه اندازی موتور استفاده کرد و با کنترل پهنای پالسهای وارد شده به مدار سرعت گردش موتور را کنترل کرد. با بالارفتن فرکانس ورودی دور موتور نیز افزایش می یابد. برای راه اندازی موتورهای قوی تر بهتر است که ترانزیستورهای T1 تا T4 را با نوع دارلینگتونی عوض کرد تا جریان کافی برای راه اندازی موتور تأمین شود. برای راه اندازی ورودی ها می توان از گیتهای TTL کلکتور باز استفاده کرد. مزیتهای این مدار آن را به وسیله مناسبی برای کنترل بازوهای رباتیک تبدیل کرده است.

منبع: مجله علم الکترونیک شماره 53

 

فهرست قطعات

120 اهم R1,R2,R3,R4:

2.7 کیلواهم R5,R6,R7,R8:

D1,D2,D3,D4: 1N4148

D5,D6:1N4001

T1,T3: BD242

T2,T4:BD241

T5,T6:BD140